Zasiłek chorobowy a etat i działalność gospodarcza

Objaśniając czym jest stosunek pracy należałoby odnieść się do ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), a konkretnie do art. 22.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Co bardzo ważne nie można zastąpić umowy o pracę umową cywilnoprawną, a więc zleceniem czy umową o dzieło.

Zatrudnionym na podstawie umowy o pracę może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na określonych warunkach mogą być także zatrudnione osoby od 15 roku życia a przed 18-tym rokiem życia. Mówi o tym art. od 190 do 205 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).

Stosunek pracy oznacza realizację, świadczenie pracy na rzecz określonego pracodawcy, w określonym czasie i miejscu za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy cechuje:

• wykonywanie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy określonego w umowie,
• odpłatność za pracę,
• świadczenie pracy bezpośrednio przez pracownika (bez podwykonawstwa),
• podlegania pracownika pod kierownictwo,
• realizowanie pracy w konkretnym, wykazanym w umowie miejscu lub miejscach i w określonych dniach, godzinach (ustalony wymiar czasu pracy).

To czym jest działalność gospodarcza, można znaleźć w kilku ustawach podatkowych i nie tylko. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych działalność gospodarcza określona jest jako działalność zarobkowa wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa:

• polegającą na wykorzystywaniu składników majątku (własnych zasobów) oraz innych rzeczy oraz
• prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły
• prowadzona we własnym imieniu

– bez względu na jej rezultat, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów, np. do działalności wykonywanej osobiście.

Z kolei zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6.03.2018 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) – Prawo przedsiębiorców na prowadzenie działalności gospodarczej wskazuje podejmowanie czynności w sposób zorganizowany, ciągły, dla celów zarobkowych, a także wykonywanie jej we własnym imieniu.

W tym miejscu warto odnieść się także do ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361).

Natomiast w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361) prawodawca określa działalność gospodarczą, jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Uwzględniając wszystkie powyższe i najistotniejsze definicje działalności gospodarczej, można ustalić kilka kluczowych jej cech:

Gdy osoba fizyczna świadczy pracę na podstawie stosunku pracy i prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą, to należałoby przemyśleć czy z obu tytułów podlega pod ubezpieczenie chorobowe.

Z wynagrodzenia z umowy o pracę pracownika zawsze obowiązkowo podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Jest ono obowiązkowe przy każdym zawartym stosunku pracy.

Jak mówi art. 11 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Wśród nich ustawa wyróżnia także przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność), ale i osoby współpracuję z nimi.

Zatem, gdy pracownik dodatkowo prowadzi działalność gospodarczą, to w praktyce mogą wystąpić poniżej przedstawione sytuacje:

Odpowiadając na to pytanie należałoby sięgnąć do art. 6 ustawy z dnia z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).

Przepis ten mówi m.in., że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Co to oznacza w praktyce?

Jeżeli pracownik posiada:

• obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe ze stosunku pracy (przez okres minimum pierwszych 30 dni pracy – podlegania pod obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe) oraz
• dobrowolne ubezpieczenie chorobowe z prowadzonej działalności (przez okres minimum 90 dni prowadzenia działalności – 90 dni nieprzerwanego podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe)

– to w przypadku choroby ma prawo ubiegać się o zasiłek chorobowy z obu tytułów.

W tym celu musi on postarać się o 2 zaświadczenia lekarskie, w których oczywiście będzie ten sam okres choroby, ta sama jednostka chorobowa, ten sam lekarz wystawiający, ale:

• na jednym zaświadczeniu lekarskim musi widnieć NIP pracodawcy przedsiębiorcy,
• na drugim zaświadczeniu lekarskim musi widnieć NIP firmy przedsiębiorcy.

W takiej sytuacji przedsiębiorca otrzyma zasiłek chorobowy z obu tytułów.

Pracodawca (gdzie zatrudniony jest przedsiębiorca) z tytułu stosunku pracy w celu wnioskowania o zasiłek chorobowy złoży zaświadczenie Z-3 wraz ze zwolnieniem lekarskim za okres choroby wynikający ze zwolnienia lekarskiego.

Z kolei przedsiębiorca z tytułu prowadzenia działalności w celu wnioskowania o zasiłek chorobowy złoży zaświadczenie Z-3b (lub ZAS-53) za okres choroby wynikający ze zwolnienia lekarskiego.

W takiej sytuacji przedsiębiorca może zawiesić działalność gospodarczą (dokonać aktualizacji wniosku CEIDG elektronicznie, papierowo czy przy pomocy urzędnika z działu działalności gospodarczej).
Innym rozwiązaniem jest ustanowienie na okres zwolnienia lekarskiego pełnomocnika. Istotne w tej kwestii jest to, że gdy pełnomocnikiem zostanie członek rodziny może to pociągać za sobą kwalifikację jego przez ZUS, jako osoba współpracującą. Osoba taka podlega pełnemu ZUS i nie może skorzystać ulg w ZUS umożliwiających obniżenie opłacanych składek ZUS. Wyjściem z takiej sytuacji może być po prostu zawarcie umowy cywilnoprawnej.