Nabycie usług przez polskiego przedsiębiorcę od firm z siedzibą poza Polską wiąże się z ustaleniem czy nabywca ma obowiązek rozliczenia podatku VAT od tego zakupu czy też ma do czynienia z wyjątkiem z uwagi na rodzaj usługi, którą nabył.
Dodatkowo powstaje wątpliwość – co w przypadku nabycia usługi od kontrahenta spoza UE? Na co należy zwrócić uwagę? Kto będzie zobowiązany do rozliczenia podatku VAT i w jakim czasie? Co z wyjątkami?
Nabycie usługi od firmy spoza UE
Import usług dla polskiego przedsiębiorcy to zakup usług od kontrahenta, który siedzibę działalności posiada poza terytorium RP.
Import usług charakteryzuje się tym, że w większości przypadków podatnik zobowiązany do rozliczenia (opodatkowania VAT) jest nabywca usług.
Mówi o tym art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 zwanej dalej ustawą o VAT).
Import usług można w uproszczeniu podzielić na zakup usług od kontrahentów lub konsumentów z UE albo spoza UE.
Przedmiotem niniejszej publikacji będzie nabycie usług od kontrahentów spoza UE.
Jeżeli polski przedsiębiorca dokonuje importu usług czy to z UE czy spoza UE to, jako nabywca usługi, jest zobowiązany do opodatkowania (rozliczenia) podatku VAT od tego nabycia.
Import usług nabywca usług wykazuje jednocześnie w ewidencji JPK_V7X:
1) w rejestrze VAT sprzedaży, oraz
2) w rejestrze VAT zakupu, jeżeli nabyte usługi przeznacza na sprzedaż opodatkowaną VAT (w części lub w całości).
W części deklaracyjnej JPK_V7X także po stronie sprzedaży i po stronie zakupu.
Import usług na gruncie VAT jest zatem wyjątkową konstrukcją.
W imporcie usług występują też wyjątki.
Nabycie usługi od firmy spoza UE - warunki zaistnienia importu usług
O imporcie usług u polskiego przedsiębiorcy na gruncie podatku VAT będzie można mówić tylko wtedy, gdy:
- stronami transakcji są przedsiębiorcy,
- usługobiorcą jest przedsiębiorca (czynny albo zwolniony z VAT),
- usługodawcą jest przedsiębiorca (czynny albo zwolniony z VAT) nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności usługobiorcy a więc w Polsce,
- miejscem świadczenia (opodatkowania VAT) jest Polska.
Podatnikami w imporcie usług są także osoby, które prowadzą działalność lub dokonują transakcji dostawy towarów lub świadczenia usług nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu VAT w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
Warto podkreślić, iż przy imporcie usług od kontrahentów spoza UE polscy przedsiębiorcy czynni lub zwolnieni z VAT nie mają obowiązku rejestracji do transakcji unijnych VAT-UE.
Niemniej, gdy importu usług od kontrahenta spoza UE dokonuje polski podatnik zwolniony z VAT, wówczas ma on obowiązek opodatkowania VAT nabytych usług, ale tylko po stronie podatku VAT należnego od sprzedaży.
To powoduje, iż musi tak naprawdę zapłacić podatek VAT od importu usług, czyli nie ma możliwości jego odliczenia tak jak czynni podatnicy VAT.
Podatnicy zwolnieni z VAT dokonujący importu usług składają deklarację:
- VAT-9M, gdy nie są zarejestrowani do transakcji unijnych VAT-UE tylko w miesiącu obowiązku opodatkowania importu usług,
- VAT-8, gdy są zarejestrowani do transakcji unijnych VAT-UE w każdym miesiącu nawet, jeżeli import usług nie wystąpił.
Nabycie usługi od firmy spoza UE – ustalenie miejsca świadczenia
Import usług dokonany przez polskiego przedsiębiorcę wymaga dla celów VAT ustalenia miejsca świadczenia usług.
Co to jest miejsce świadczenia usług? Nie jest to miejsce fizycznej realizacji usług (czasami taka zbieżność jednak występuje).
Miejsce świadczenia usługi przy imporcie usług to miejsce (kraj) właściwy dla opodatkowania tej usługi podatkiem VAT.
Miejsce świadczenia usług przy imporcie usług to miejsce opodatkowania VAT tych usług.
Przy imporcie usług w większości przypadków zobowiązanym do opodatkowania i rozliczenia VAT od importu usług jest nabywca usług. W tym aspekcie występują też wyjątki.
Ogólna zasada zawarta w art. 28b oraz 28c ustawy o VAT mówi, że miejscem świadczenia usług (miejscem opodatkowania i rozliczenia VAT) w przypadku świadczenia usług na rzecz:
- podatnika (przedsiębiorcy) jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej albo stałe miejsce prowadzenia działalności (jeżeli usługi były świadczone z tego miejsca) albo stałe miejsce zamieszkania lub pobytu (gdy usługobiorca nie posiada siedziby ani stałego miejsca),
- podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej albo stałe miejsce prowadzenia działalności albo stałe miejsce zamieszkania lub pobytu.
Jeżeli polski przedsiębiorca z siedzibą firmy w Polsce nabywa usługi od firmy z USA, to miejsce opodatkowania i rozliczenia VAT będzie w Polsce (siedziba polskiego usługobiorcy).
Jeżeli polski przedsiębiorca z siedzibą firmy w Polsce sprzeda konsumentowi z USA usługę to miejsce opodatkowania i rozliczenia VAT będzie w Polsce (siedziba polskiego usługodawcy).
Poza ww. zasadami występuje szereg wyjątków rodzajów usług, które są opodatkowane według innych zasad niż ogólne. Przedstawiono je w poniższej tabeli.
Niektóre wyjątki obowiązujące przy ustalaniu miejsca świadczenia dla celów VAT |
|
Rodzaj usług, typ odbiorców | Miejsce świadczenia (opodatkowania VAT) |
Usługi na rzecz podmiotów niebędących podatnikami przez pośredników działających w imieniu i na rzecz osób trzecich. | Miejsce, w którym dokonywana jest podstawowa transakcja. |
Usługi związane z nieruchomościami w tym usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku, jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego. | Miejsce położenia nieruchomości |
Usługi transportu pasażerów | Miejsce gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. |
Usługi transportu towarów na rzecz podatnika z siedzibą działalności albo stałym miejscem prowadzenia działalności albo stałym miejscem zamieszkania lub pobytu w Polsce, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości poza terytorium UE. | Terytorium znajdujące się poza terytorium UE |
Usługi transportu towarów na rzecz podatnika z siedzibą działalności albo stałym miejscem prowadzenia działalności albo stałym miejscem zamieszkania lub pobytu w Polsce, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości poza terytorium UE. | Terytorium RP |
Usługi transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. | Miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. |
Usługi restauracyjne i cateringowe | Miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane. |
Usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu | Miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. |
Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika i osoby nie będącej podatnikiem, w przypadku, gdy obecność na nich nie jest wirtualna. | Miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają |
Usługi telekomunikacyjne, nadawcze i elektroniczne na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. | Miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (są wyjątki). |
Usługi świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium UE czyli usługi:
| Miejsce świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. |
Nabycie usługi od firmy spoza UE – kiedy należy rozliczyć VAT?
W nawiązaniu do zapisów art. 19a ustawy o VAT obowiązek opodatkowania podatkiem VAT u polskiego nabywcy zakupu usługi od kontrahenta spoza UE powstaje:
- w dniu wykonania przez sprzedawcę usługi (data sprzedaży usługi), lub
- w dniu otrzymania zaliczki, jeżeli nabywca wpłacił zaliczkę przed wykonaniem usługi.
Jeżeli usługi świadczone są w okresach rozliczeniowych (terminach płatności), to opodatkowanie VAT importu usług należy przeprowadzić z ostatnim dniem okresu rozliczeniowego (terminu płatności).
Jeżeli nabyta usługa dotyczy okresu dłuższego niż rok (np. abonament) i w danym roku nie upływają terminy płatności za tę usługę, wówczas import usług należy opodatkować VAT w ostatnim dniu każdego kolejnego roku podatkowego – aż do momentu zakończenia świadczenia tej usługi przez usługodawcę.
Gdy import usług przyjmowany jest przez nabywcę w częściach, wówczas z chwilą wykonanej częściowej usługi nabywca opodatkuje VAT tę część usługi.
Polski przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT wykazuje import usług od kontrahentów spoza UE w części deklaracyjnej JPK_V7X wybierając powód opodatkowania w ewidencji VAT sprzedaży – import usług z wyłączeniem usług nabywanych od podatników podatku od wartości dodanej, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT. Należy przypomnieć, iż podatek VAT (podatek od wartości dodanej) obowiązuje jedynie państwa UE. Wobec tego nie można nabyć usługi od kontrahenta spoza UE, który jest podatnikiem podatku od wartości dodanej.
Przeliczenie wartości nabytych usług wyrażone na otrzymanej fakturze w walucie obcej należy odrębnie przeliczyć na polskie złote:
- dla celów ujęcia w ewidencji VAT,
- dla celów ujęcia w kosztach firmy.
Przeliczenia wartości usług (stanowiących podstawę opodatkowania VAT) dotyczących importu usług dla celów podatku VAT należy dokonać według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego w VAT (dzień sprzedaży usługi, dzień zapłaty zaliczki, ostatni dzień okresu rozliczeniowego lub terminu płatności).
Mówi o tym art. 31a ust. 1 ustawy o VAT.
Nabycie usługi od firmy spoza UE a PIT
W podatku dochodowym od osób fizycznych PIT ujęcie importu usług odbywa się na zasadach ogólnych.
Decyduje moment poniesienia kosztu a więc data wystawienia faktury lub rachunku. Mówi o tym art. 22 ust 6b ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163).
Przeliczenie faktury za import usług następuje według średniego kursu NBP z dnia z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu zgodnie z art. 24c ust. 2, 3, 4,5 oraz 6 ww. ustawy.
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy