Procedura zwolnienia z VAT SME - z czego może skorzystać polski podatnik?

Podatnicy (polscy), którzy prowadzą działalność z siedzibą w Polsce mogą skorzystać z tzw. zwolnienia podmiotowego z VAT. Zwolnienie to możliwość nieopodatkowania podatkiem VAT sprzedaży towarów lub usług dokonywanej w ramach prowadzenia działalności. Podatnik nie musi doliczać podatku VAT do ceny sprzedaży swoich towarów lub usług.

Jednakże zwolnienie to jest możliwe do zastosowania tylko, gdy:

• podatnik prowadzi działalność z siedzibą na terytorium RP, oraz
• u podatnika wartość sprzedaży, z wyłączeniem podatku VAT, nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200.000 zł, oraz
• podatnik nie sprzedaje towarów lub usług wykluczonych ze zwolnienia z VAT (zawartych w 113 ustawy o VAT).

Mówią o tym zapisy art. 113 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 zwanej dalej ustawą o VAT).

Polscy podatnicy jeszcze do końca 2024 r. mieli do dyspozycji tylko ww. zwolnienie oraz zwolnienie przedmiotowe z VAT (ze względu na rodzaj zbywanych towarów, usług), jednakże oba zwolnienia dotyczyły tylko sprzedaży w Polsce, a więc dokonywanej na terytorium RP.

Jeżeli chcieli sprzedawać towary lub usługi poza Polską, ale w krajach UE, wówczas mieli (wciąż mają) do wyboru:

• zarejestrować się do VAT w każdym państwie UE, do którego kierują sprzedaż, albo
• skorzystać z procedury VAT OSS umożliwiającej dokonywanie sprzedaży wysyłkowej (na rzecz konsumentów) do wybranych krajów UE bez konieczności rejestracji w tych krajach do VAT.

Nadal jednak żadna z tych opcji nie umożliwiała skorzystania ze zwolnienia z VAT, ale w innych niż Polska państwach UE.

Rok 2025 zmienił wszystko w tej kwestii, bowiem od tego roku polscy podatnicy mogą skorzystać ze zwolnienia z VAT w krajach UE innych niż Polska ramach procedury zwolnienia z VAT SME, czyli zwolnienia podmiotowego z VAT w innych niż RP krajach UE (oczywiście nadal mogą korzystać ze zwolnienia z VAT w Polsce).

Procedura ta pozwala na skorzystanie przez polskiego podatnika ze zwolnienia z VAT w wybranych krajach UE. W takim wypadku, gdy podatnik będzie kierował do tych krajów sprzedaż, wówczas będzie mógł korzystać ze zwolnienia z VAT podobnie jak w Polsce.

Należy jednak bardzo mocno podkreślić, iż każdy kraj UE, choć podobny do Polski, to ma swoje reguły zwolnienia podmiotowego z VAT i to każdorazowo podatnik musi zweryfikować.

Zwolnienie z VAT w ramach SME dostępne jest dla polskich podatników, którzy w Polsce są podatnikami zwolnionymi z VAT albo czynnymi podatnikami VAT. Zatem podatnicy mogą być w Polsce czynnymi podatnikami VAT, a w innych krajach UE mogą korzystać ze zwolnienia z VAT w ramach SME.

Co więcej w jednych krajach UE mogą korzystać ze zwolnienia z VAT, a w innych korzystać z procedury opodatkowania VAT sprzedaży dla konsumentów w ramach VAT OSS (uwaga na limit 42.000 zł wartości sprzedaży wysyłkowej, którego przekroczenie obliguje albo do rejestracji do VAT w państwie UE sprzedaży albo do rejestracji do VAT OSS).

Podatnik prowadzący działalność z siedzibą w Polsce zanim zarejestruje się do zwolnienia z VAT w ramach SME powinien (poza sprawdzeniem wartości swojej sprzedaży) wybrać kraj lub kraje UE inne niż Polska, do których chce kierować sprzedaż zwolnioną z VAT.

Należy w tym miejscu mocno podkreślić, iż aktualnie nie wszystkie jeszcze kraje UE stosują zwolnienie z VAT w ramach SME. To oznacza, że sprzedaż kierowana do tych krajów nie skorzysta ze zwolnienia z VAT. Warto sprawdzić, kiedy ten kraj zamierza przystąpić do procedury zwolnienia z VAT w ramach SME.

Jeżeli polski podatnik wybrał już państwo lub państwa UE inne niż Polska, wówczas musi zweryfikować, jakie warunki zwolnienia z VAT SME zostały nakreślone przez te państwa UE.

Niemal we wszystkich krajach UE (które stosują zwolnienie z VAT w ramach SME) sporadyczne transakcje sprzedaży budynków, ich części, terenu budowlanego przed pierwszym zasiedleniem nie podlega zwolnieniu z VAT w ramach SME.

Drugą często pojawiającą się transakcją niepodlegającą ww. zwolnieniu są transgraniczna sprzedaż nowych środków transportu z jednego kraju UE do drugiego kraju UE.

Limity i zasady zwolnienia podmiotowego z VAT w ramach SME podatnik może sprawdzić na tamtejszych stronach administracji skarbowej, a także na stronie Komisji Europejskiej w sprawach narodowych zasad zwolnienie z VAT w ramach SME.

Warto dla przykładu podać kilka różnic:

• limit rocznej wartości sprzedaży dla zwolnienia podmiotowego z VAT w Polsce wynosi 200.000 zł, w Austrii 55.000 EUR, w Niemczech 25.000 EUR, w Estonii 40.000 EUR itd.,
• rodzaje obowiązków, z których zwalniają kraje UE,
• okresy przejściowe w przypadku przekroczenia limitu zwolnienia z VAT obowiązującego w danym kraju UE np. Austria stosuje okres przejściowy w przypadku przekroczenia krajowego rocznego limitu zwolnienia (55.000 EUR) o więcej niż 10% w bieżącym roku kalendarzowym – w takim wypadku zwolnienie z VAT w ramach SME znajduje zastosowanie tylko do końca danego roku kalendarzowego, w którym przekroczenie nastąpiło,
• rodzaj obowiązków administracyjnych,
• pozostałe.

Warunki zwolnienia z VAT w ramach SME ustawodawca zawarł w art. 113b ustawy o VAT. Przedstawiono je w poniższej tabeli.

Limit wartości sprzedaży w całej UE (oczywiście kraje, które przystąpiły), do którego można korzystać ze zwolnienia z VAT w ramach SME wynosi 100.000 EUR.

Należy pamiętać, że na ten limit składają się limitów zwolnień z VAT obowiązujących w krajach UE.

Do ww. limitu zwolnienia nie należy natomiast wliczać transakcji typu zbycia materialnych i niematerialnych dóbr inwestycyjnych będących własnością podatnika.

Polski przedsiębiorca będący podatnikiem zwolnionym z VAT prowadzi działalność z siedzibą w Polsce. Od początku 2025 r. do końca marca 2025 r. osiągnął przychody z tej działalności w kwocie 140.000 zł (ok. 33.000 EUR).

Ponadto łączna sprzedaż do Austrii w tym samym okresie czasu wyniosła 45.000 EUR.

W tym przypadku podatnik może nadal korzystać ze zwolnienia z VAT w Polsce (nie przekroczył 200.000 zł) oraz ze zwolnienia z VAT w ramach SME w Niemczech (nie przekroczył 55.000 EUR).

Łączna jego sprzedaż w Polsce i w UE także nie przekroczyła sumy 100.000 EUR (33.000 EUR + 45.000 EUR).

Końcowo warto wspomnieć o aspektach rejestracji do zwolnienia z VAT w ramach SME, obowiązku wystawiania faktur czy rodzaju prowadzenia ewidencji na te potrzeby.

Te kwestie będą przedmiotem odrębnej publikacji.