Nierejestrowana działalność gospodarcza - wszystko co warto wiedzieć !

Działalność nierejestrowana w świetle przepisów w ogóle nie jest uznawana za działalność gospodarczą – tak więc nie podlega pod obowiązki, którymi taka jest zwykle objęta.

Pamiętając o art. 5 ustawy z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, zwanej dalej ustawą Prawo przedsiębiorców) nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną w sytuacji, gdy:

• z działalności tej uzyskany przychód nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, oraz
• osoba fizyczna prowadząca tę działalność nie wykonywała w okresie ostatnich 60 miesięcy działalności gospodarczej.

Trzeba zwrócić uwagę na jeszcze jedną niezwykle ważną kwestię. Nawet jeżeli próg przychodu nie zostanie przekroczony, to działalność nierejestrowana w swojej istocie jest działalnością bardzo niewielką, a w niektórych przypadkach po prostu sporadyczną.

Należy mieć na względzie to, że działalność gospodarcza cechuje się ciągłością działania, zorganizowanym charakterem działania, czynnikiem zarobkowym czy prowadzeniem we własnym imieniu. Tym samym cechuje się też działalność nierejestrowana. Niemniej nieprzekroczenie ww. limitu powoduje brak obowiązku rejestracji tej działalności w rejestrze CEIDG (Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej).

Dopóki osoba fizyczna nie przekroczy ww. limitu przychodu dopóty nie jest zobligowana do rejestracji działalności gospodarczej. Jednak, gdy zdarzy się, że choćby w jednym miesiącu przekroczy próg, ma obowiązek zarejestrować tę działalność i to w ciągu 7 dni licząc od dnia przekroczenia limitu przychodów.

Podatnik z dniem 8 maja 2024r. rozpoczął prowadzenie działalności nierejestrowanej.

Za poszczególne miesiące roku 2024 (do końca września włącznie) uzyskiwał następujące przychody:

• za maj 2024r. – 500 zł,
• za czerwiec 2024r. – 1.400 zł,
• za lipiec 2024r. – 2.200 zł,
• za sierpień 2024r. – 3.400 zł,

W miesiącu sierpniu 2024r. nastąpiło przekroczenie miesięcznego limitu przychodów na rok 2024 – 3.225 zł. Wobec tego osoba fizyczna musi w ciągu 7 dni od dnia przekroczenia limitu przychodu 3.225 zł zarejestrować poprzez CEIDG działalność gospodarczą.

Działalność nierejestrowaną mogą prowadzić tylko osoby fizyczne niewykonujące innej działalności gospodarczej:

• aktualnie, oraz
• w okresie ostatnich 5 lat.

Przychody z działalności nierejestrowanej opodatkowane mogą być tylko jedną formą opodatkowania – skalą podatkową.

Moment, jak i co jest przychodem, określają więc ogólne zasady powstania przychodu określone w ustawie z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226).

Osoba fizyczna prowadzi działalność nierejestrowaną. W miesiącu sierpniu 2024r. wykonała usługę szycia. Na drugi dzień wystawiła rachunek i otrzymała należność.

Przychód powstanie w dniu wykonania usługi szycia. Wartość tej usługi to kwota przychodu z działalności nierejestrowanej.

Osoba fizyczna prowadzi działalność nierejestrowaną. W dniu 15 lipca 2024r. otrzymała całość zapłaty na poczet wykonania drobnej dekoracji. Na trzeci dzień wykonała dekorację i w ten dzień wystawiła rachunek.

Przychód powstanie w dniu otrzymania całości należności. Wartość tej należności to kwota przychodu z działalności nierejestrowanej.

Należy podkreślić, że gdy osoba fizyczna nie będzie prowadziła ewidencji przychodów, wówczas nie będzie w stanie:

• udowodnić wysokości miesięcznych uzyskanych przychodów,
• udowodnić faktu nieprzekroczenia dozwolonego miesięcznego limitu przychodu,
• sporządzić i wysłać do urzędu skarbowego zeznania PIT-36.

Poza przychodami osoba fizyczna może też ponieść wydatki związane z prowadzoną działalnością i o te wydatki ma prawo pomniejszyć uzyskany przychód. To oznacza, że podatek dochodowy będzie obliczany nie od przychodów łącznie, ale od różnicy przychodów i kosztów uzyskania przychodów.

Jakie elementy powinien zawierać dokument sprzedaży w działalności nierejestrowanej?

Po zakończeniu roku podatkowego (kalendarzowego) osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek złożenia zeznania rocznego PIT-36 do końca kwietnia roku następnego po roku podatkowym.

W tym zeznaniu wykaże wszystkie przychody i koszty związane z prowadzoną działalnością nierejestrowaną.

Mogłoby się wydać, że prowadzenie działalności nierejestrowanej nie będzie powodowało konieczności rejestracji do podatku VAT, a więc uzyskania statusu czynnego podatnika VAT. Jeżeli podatnik pomnoży 6 m-cy x 3.181,50 zł i doda do tego 6 m-cy x 3.225 zł, to uzyska maksymalny roczny przychód z działalności nierejestrowanej w kwocie 38.439 zł za 2024 rok.

Jest to przychód daleki od limitu wartości sprzedaży 200.000 zł, którego przekroczenie spowoduje obowiązek rejestracji do VAT.

Zatem przychody z działalności nierejestrowanej korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT do limitu wartości sprzedaży 200.000 zł, ale też nie przekroczą nawet tej kwoty w skali roku z uwagi na miesięczny limit przychodów.

Jest jednak jeden wyjątek. Jeżeli prowadząc działalność nierejestrowaną podatnik rozpocznie wykonywanie choćby jednej sprzedaży określonych towarów lub usług, zawartych w art. 113 ust. 13 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361), wówczas jeszcze przed dokonaniem takiej sprzedaży musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i opodatkować tę sprzedaż podatkiem VAT należnym (według stawki VAT właściwej dla rodzaju zbywanego towaru lub usługi).

Towary i usługi te to np.:

• usługi prawnicze,
• usługi doradcze,
• towary akcyzowe,
• preparaty kosmetyczne i toaletowe (umowa na odległość),
• komputery, wyroby elektroniczne i optyczne (umowa na odległość),
• części do pojazdów samochodowych, motocykli,
• pozostałe towary i usługi.

Wobec tego typu sprzedaży osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną rejestruje się jako czynny podatnik VAT i ma obowiązek zachowywać się jak czynny podatnik VAT, tzn.:

• ma obowiązek wystawiania faktur sprzedaży z doliczonym podatkiem VAT należnym,
• ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur za nabycie towarów lub usług,
• ma obowiązek składania deklaracji i ewidencji JPK_V7X,
• ma prawo ubiegać się zwrot podatku VAT,
• ma obowiązek wystawiać faktury korygującej, jeżeli taka konieczność zaistnieje,
• ma obowiązek korygować deklarację i ewidencję JPK_V7X, jeżeli zajdzie taka potrzeba.

Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną pomimo wielu zwolnień z wykonywania niektórych czynności ma pewne obowiązki względem tej działalności.

Obowiązki osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną zaprezentowano w poniższej tabeli.

Prowadzenie działalności nierejestrowanej wiąże się z wieloma udogodnieniami.

Poniżej przedstawiono najistotniejsze z punktu widzenia osoby fizycznej rozpoczynającej działalność nierejestrowaną:

• działalność nierejestrowana nie podlega rejestracji w rejestrze CEIDG, w ZUS, w GUS ani w innym rejestrze,
• brak obowiązku składania deklaracji ZUS, jak i opłacania składek ZUS (osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną nie podlega pod ubezpieczenia społeczne, zdrowotne jak i inne i nie ma obowiązku rejestracji do ZUS),
• brak obowiązku wystawiania faktur, rachunków – z wyjątkiem wystosowania żądania przez nabywcę,
• brak obowiązku wpłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w trakcie roku (obowiązek zapłaty rocznego podatku dochodowego PIT wynikającego ze złożonego zeznania PIT-36),
• brak obowiązku prowadzenia i składania ewidencji i deklaracji VAT (JPK_V7X) i zapłaty podatku VAT chyba, że osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną zarejestrowała się jako czynny podatnik VAT,
• brak obowiązku prowadzenia księgowości (poza ewidencję przychodów),
• brak obowiązku stosowania kasy rejestrującej z wyjątkiem przekroczenia limitu sprzedaży 20.000 zł na rzecz konsumentów, albo rozpoczęcia sprzedaży określonych towarów lub usług, które od początku wymagają użycia kasy.

Osoba fizyczna, która chce prowadzić działalność nierejestrowaną, nie może wykonywać niestety każdego rodzaju działalności.

Jeżeli rodzaj działalności, którą osoba fizyczna chce wykonywać, objęta jest odrębnymi regulacjami prawnymi i wymaga uzyskania:

• licencji,
• pozwolenia,
• koncesji,
• innego typu zezwolenia

– to ta działalność nie może być prowadzona w formie działalności nierejestrowanej.

Osoby fizyczne prowadzące działalność nierejestrowaną nie mają obowiązku stosowania kasy rejestrującej, dopóki ich sprzedaż na rzecz konsumentów za poprzedni rok nie przekroczy sumy 20.000 zł.

Jeżeli osoba fizyczna rozpoczyna w trakcie roku działalność nierejestrowaną, to w pierwszym roku prowadzenia działalności limit ten ustala się proporcjonalnie do długości czasu prowadzenia sprzedaży na rzecz konsumentów. Okres ten rozpoczyna się od pierwszej sprzedaży na rzecz konsumenta do końca pierwszego roku prowadzenia działalności.

Niestety, tak jak w przypadku podatku VAT, tak i w przypadku kasy rejestrującej, występują towary lub usługi, których sprzedaż (niezależnie od limitu) obliguje osobę fizyczną do instalacji kasy i ewidencjonowania sprzedaży na rzecz konsumentów za pomocą kasy.

Rodzaje towarów i usług, których sprzedaż wymaga instalacji kasy rejestrującej i prowadzenia sprzedaży przy jej pomocą znajduje się w § 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.11.2023 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2023 r. poz. 2605).

Wśród ww. towarów lub usług występują m.in.:

• części do silników,
• części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego,
• komputery, wyroby elektroniczne i optyczne oraz silniki elektryczne, prądnice i transformatory,
• sprzęt fotograficzny, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposażenia fotograficznego,
• wyroby z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
• wyroby tytoniowe,
• napoje alkoholowe,
• perfumy, wody toaletowe,
• usługi przewozu pasażerskich w komunikacji samochodowej,
• usługi taksówek,
• usługi naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów, w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania,
• usługi w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
• usługi w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
• usługi w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,
• usługi prawnicze, doradztwa podatkowego,
• usługi fryzjerskie, kosmetyczne, kosmetologiczne,
• usługi mycia, czyszczenia samochodów i podobnych usług,
• usługi związane z rozrywką i rekreacją – wyłącznie w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne.