Import usług – jak rozpoznać i rozliczyć?

Import usług określany jest jako świadczenie usług, z tytułu których wykonania podatnikiem jest nabywca. Dla rozpoznania importu usług konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

• miejscem świadczenia (opodatkowania) usługi jest terytorium Polski;
• usługodawcą jest podatnik mający siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium Polski – na terenie Unii Europejskiej lub poza UE;
• usługobiorcą jest podatnik wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, posiadający siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub stałe miejsce zamieszkania na terytorium Polski;
• podatek należny nie został rozliczony przez usługodawcę na terytorium Polski, chyba że są to usługi niematerialne (art. 27 ust. 3 ustawy) albo usługi wewnątrzwspólnotowe (art. 28 ust. 3, 4, 6, 7).

W celu ustalenia czy mamy do czynienia z importem usług konieczne jest zatem określenie miejsca świadczenia usługi. Import usług występuje tylko wtedy, gdy miejscem świadczenia usługi jest terytorium Polski.

Podstawowa zasada ustalania miejsca świadczenia usług została zawarta w art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem miejscem świadczenia usług, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z pewnymi wyjątkami dotyczącymi np. usług związanych z nieruchomościami, usług transportowych, usług wstępu na imprezy m.in. kulturalne, sportowe i edukacyjne, usług restauracyjnych i kateringowych, krótkoterminowego wynajmu środków transportu czy usługi turystyki.

Przy czym przez podatnika stosownie do art. 28a tej ustawy rozumie się:

1. a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności;
2. b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.

Import usług powinien zostać potwierdzony fakturą wystawioną przez zagranicznego kontrahenta będącego usługodawcą. Faktura wystawiona przez zagranicznego usługodawcę dokumentująca import usług nie powinna zawierać podatku VAT, a na fakturze powinna znajdować się adnotacja „Reverse Charge”.

Podatnikiem z tytułu importu usług świadczonych przez podatników nieposiadających w Polsce siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jest usługobiorca. Jeżeli zatem zostanie rozpoznany import usług, to rozliczenie podatku VAT leży po stronie nabywcy, czyli polskiego podatnika, który ma obowiązek naliczyć podatek VAT w Polsce.

Przy rozliczaniu VAT należnego z tytułu importu usług należy zastosować taką samą stawkę VAT, jaka obowiązywałaby dla analogicznych usług świadczonych na terenie kraju. Polski podatnik równocześnie może odliczyć podatek VAT, przez to import usług jest dla niego neutralny podatkowo. Oczywiście odliczenie VAT przysługuje tylko wtedy, gdy nabyte usługi są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Firma „SmartHome Solutions” zamówiła wdrożenie nowego systemu monitorowania i zarządzania urządzeniami domowymi przez Internet u włoskiej firmy technologicznej „TechConnect”, specjalizującej się w tego typu usługach „TechConnect”, nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce i nie jest zarejestrowana do VAT w Polsce. Pomimo, że usługa została wykonana zdalnie, miejscem świadczenia usługi jest Polska. W tej sytuacji należy rozpoznać import usług. Oznacza to, że polska firma „SmartHome Solutions” będzie zobowiązana do rozliczenia podatku VAT w tytułu importu usług w Polsce. Nabyte usługi są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, przez co  firma „SmartHome Solutions” nalicza i odlicza VAT w pliku JPK_V7, a transakcja jest dla niej neutralna podatkowo.

Obowiązek podatkowy w imporcie usług powstaje na zasadach ogólnych, a więc z chwilą wykonania usługi. Jeżeli jednak przed wykonaniem usługi nabywca ureguluje część lub całość należności, to obowiązek podatkowy powstanie z chwilą dokonania zapłaty (w odpowiedniej części). Podstawą opodatkowania przy imporcie usług co do zasady jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od usługobiorcy, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W przypadku importu usług wyrażonych w walucie obcej, w celu rozliczenia podatku VAT od importu usług konieczne jest przeliczenie kwot wyrażonych w walucie obcej na polskie złote. Stosuje się wówczas kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Fakturę dokumentującą import usług księgujemy analogicznie jak nabycie usług w Polsce, przy czym jeżeli faktura jest wystawiona w walucie obcej, należy dokonać przeliczenia kwoty na fakturze na walutę polską. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Należy pamiętać, że zaliczając wydatek w ciężar kosztów uzyskania przychodów stosuje się analogiczne zasady weryfikacji, czy dany wydatek stanowi koszt podatkowy w działalności gospodarczej. Przypomnijmy, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT /art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Dokonując importu usług nie można również zapominać o wyliczeniu i zaksięgowaniu ewentualnych różnic kursowych. Dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote, według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Ujemne różnice kursowe powstają natomiast, gdy wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Dodanie różnice kursowe zwiększają przychody, a ujemne różnice kursowe zwiększają koszty uzyskania przychodów.