Ciekawostki dotyczące amortyzacji

Przedsiębiorcy mogą dzięki amortyzacji zmniejszyć podstawę opodatkowania, rozkładając koszty zakupu środków trwałych na wiele lat. W wielu przypadkach nabyć środków trwałych możliwa do zastosowania jest amortyzacja jednorazowa, możliwa do zastosowania dla środków trwałych, których wartość początkowa jest niższa niż 10 000 zł. Amortyzacja jednorazowa jest także dostępna w ramach pomocy de minimis dla małych podatników oraz rozpoczynających działalność gospodarczą w odniesieniu do środków trwałych zaliczanych do grupy 3-8, z wyłączeniem samochodów osobowych, pod warunkiem, że łączna kwota jednorazowych odpisów amortyzacyjnych w danym roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 50.000 euro.
Amortyzacja jednorazowa wiąże się z ujęciem pełnej kwoty wydatku w kosztach w danym roku podatkowym, lecz jednocześnie pozbawia korzyści podatkowych w kolejnych latach. W przypadku firm wykazujących aktualnie stratę lub rozliczających jeszcze stratę z lat ubiegłych pokrywającą osiągany na bieżąco dochód, warto rozważyć amortyzację liniową, zwłaszcza jeśli firma przewiduje wyższe dochody w przyszłości. Decyzja o zastosowaniu amortyzacji liniowej zamiast jednorazowej może być także dobrym rozwiązaniem dla firm, które chcą równomiernie rozłożyć koszty amortyzacji w czasie, co sprzyja stabilności, stopniowe obniżanie podstawy opodatkowania pozwala na lepsze planowanie podatkowe w kolejnych latach. Dodatkowo, jeżeli firma planuje korzystanie z innych ulg podatkowych w ramach pomocy de minimis, należy pamiętać, że jednorazowa amortyzacja może ograniczyć możliwość skorzystania z innych preferencji. Niższy wynik finansowy spowodowany jednorazową amortyzacją może także wpłynąć na ocenę zdolności kredytowej, przez co przedsiębiorca może uzyskać odmowę udzielenia kredytu, pożyczki czy leasingu.

Przyjęło się, że przedsiębiorcy dokonują odpisów amortyzacyjnych co miesiąc i ostatniego dnia każdego miesiąca ujmują 1/12 rocznego odpisu amortyzacyjnego w kosztach uzyskania przychodu. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby odpis amortyzacyjny był dokonywany kwartalnie czy nawet raz do roku, oczywiście przy zachowaniu odpowiednich wartości tych odpisów odpowiadającym okresowi, za jaki są dokonywane

Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zakupił w styczniu 2025 roku maszynę produkcyjną o wartości początkowej 50 000 zł. Zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT), maszyna ta należy do grupy 55 „Maszyny i urządzenia do produkcji wyrobów włókienniczych i odzieżowych oraz do obróbki skóry i produkcji wyrobów z niej”, dla której standardowa roczna stawka amortyzacyjna wynosi 14%.

Roczny odpis amortyzacyjny:

Wartość początkowa: 50 000 zł

Roczna stawka amortyzacyjna: 14%

Roczny odpis: 50 000 zł × 14% = 7 000 zł

Przedsiębiorca może dokonywać odpisu amortyzacyjnego raz w roku w wysokości 7 000 zł.

Kwartalny odpis amortyzacyjny:

Roczny odpis: 7 000 zł

Kwartalny odpis: 7 000 zł ÷ 4 = 1 750 zł

Alternatywnie, przedsiębiorca może dokonywać odpisów co kwartał, każdy w wysokości 1 750 zł.

Miesięczny odpis amortyzacyjny:

Roczny odpis: 7 000 zł

Miesięczny odpis: 7 000 zł ÷ 12 ≈ 583,33 zł

Przedsiębiorca może również zdecydować się na miesięczne odpisy amortyzacyjne w wysokości około 583,33 zł.

Wybór częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych zależy od preferencji przedsiębiorcy. Ważne jest, aby suma odpisów w ciągu roku nie przekroczyła rocznego odpisu amortyzacyjnego przypadającego na dany rok podatkowy. Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w ujęciu kwartalnym może być atrakcyjne dla przedsiębiorców rozliczających podatek dochodowy kwartalnie i opłacający zaliczki PIT co kwartał. Natomiast roczny odpis amortyzacyjny to dobre rozwiązanie dla podatników wykazujących stratę z działalności lub wykazujących dochód, ale rozliczających jeszcze stratę z lat ubiegłych. Kwartalne lub roczne odpisy amortyzacyjne ograniczają formalności związane z comiesięcznym dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych, jednak stosując to rozwiązanie należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ mniejsza częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych może przyczynić się do ich pominięcia w rozliczeniu kwartału czy roku.

Obowiązujące przepisy nie zezwalają na zmianę metody amortyzacji, jednak dopuszczają obniżenie stawki amortyzacji dla środków trwałych amortyzowanych liniowo. Zgodnie z art. 22i ust. 5 ustawy o PIT podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Nie trzeba spełnić żadnych dodatkowych warunków w celu obniżenia stawki amortyzacji, trzeba tylko pamiętać, że obniżenie stawki jest możliwe albo przy wprowadzeniu środka trwałego do ewidencji albo w trakcie amortyzacji, jednak wyłącznie od  pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Co więcej przepisy nie przewidują limitu w postaci najniższej stawki, a więc stawkę amortyzacji można obniżyć dowolnie, nawet do 0%. Obniżona stawka amortyzacyjna może zostać później (od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego) dowolnie zwiększona lub zmniejszona z zachowaniem maksymalnych stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu  stawek amortyzacyjnych.

Obniżenie stawki amortyzacji może być korzystne w różnych sytuacjach, warto rozważyć taką opcję – przede wszystkim może okazać się korzystna w razie przejściowych problemów z liczbą zleceń czy rynkami zbytu, co wpływa na zmniejszenie przychodów. Jeżeli firma osiąga niewielki dochód lub stratę, to  rozłożenie amortyzacji na dłuższy okres, pozwala efektywniej zarządzać kosztami. Niższe odpisy mogą także pomóc w stabilizacji osiąganego dochodu, unikając dużych wahań dochodu w kolejnych latach. Wreszcie, obniżenie stawki może być elementem długoterminowego planowania podatkowego, zwłaszcza gdy w przyszłości przewidywane są wyższe dochody. Obniżenie stawki amortyzacji pozwala wykazać wyższy zysk, co może np. poprawić zdolność kredytową firmy.

Pan Krystian prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą zajmującą się obróbką metali. W styczniu kupił tokarkę o wartości 100 000 zł. Zgodnie z Wykazem stawek amortyzacyjnych standardowa stawka amortyzacji liniowej dla tego środka trwałego wynosi 14% rocznie, co oznaczałoby roczny odpis w wysokości 14 000 zł. Jednak pan Krystian przewiduje, że w pierwszych latach działalności jego dochody będą stosunkowo niskie. Aby lepiej zarządzać kosztami Pan Krystian decyduje się na obniżenie stawki amortyzacji do 3%. Dzięki temu jego roczny odpis amortyzacyjny wyniesie tylko 3 000 zł, co pozwoli mu rozłożyć koszty na kolejne lata.

Po roku działalność pana Krystiana rozwija się, a przychody rosną. Od stycznia nowego roku podatkowego podejmuje decyzję o podwyższeniu stawki amortyzacji do 10%, co pozwoli mu zwiększyć koszty podatkowe w momencie, gdy ma już wyższe dochody. Takie podejście pozwala mu elastycznie zarządzać finansami firmy, jednocześnie zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Ciekawym przypadkiem jest amortyzacja takich składników majątku, które z powodu ich charakteru lub specyfiki działalności firmy nie są użytkowane w firmie przez cały rok, a tylko przez część roku.

Zgodnie z art. 22h ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT odpisów amortyzacyjnych od używanych sezonowo środków trwałych dokonuje się wyłącznie w okresie ich wykorzystywania. Podatnik wybiera wówczas jedno z dostępnych rozwiązań i wysokość odpisu miesięcznego ustala:

• przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezoniealbo
• przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez 12 miesięcy w roku;

Sezonowa amortyzacja dotyczy środków trwałych wykorzystywanych tylko w określonym okresie roku, takim jak maszyny czy urządzenia używane w sezonowych branżach (np. turystyka, rolnictwo, budownictwo). Amortyzacja sezonowa nie obejmuje natomiast tych środków trwałych, które jedynie czasowo, z nieprzewidzianych powodów, są wyłączone z użytkowania np. awarii, remontów czy inne okoliczności, które nie są związane z charakterem działalności sezonowej.